Toen wij in december vanuit de Randstad naar Roermond verhuisden lieten wij onze kinderen en familie in de Randstad achter. Vol plannen vertrokken wij met het idee dat wij onze kinderen en familie die achterbleven regelmatig op zouden kunnen zoeken. Nu drie maanden is de werkelijkheid anders. We zijn aan huis gebonden, de overheid raadt het reizen af en onze zoon die in een instelling woont, mag geen bezoek ontvangen. Ook ons kleinkind van een half jaar woont ineens heel ver weg. Gelijkertijd realiseer ik mij dat de situatie niet anders zou zijn geweest als ik dichterbij had gewoond.
Ook de manier waarop ik mijn werk doe is ineens veranderd. Voordat het coronavirus uitbrak was ik veel onderweg voor afspraken en vergaderingen en het houden van presentaties. Nu gebeurt alles online. Kennismaken met nieuwe relaties, vergaderingen, samenkomsten met ons gezin, het kerkelijk leven; alles gaat online. In korte tijd leer ik alles over online werken en samenkomen. Ik leer mogelijkheden benutten, waarvan ik tot voor kort wel wist dat het bestond, maar waar ik mij nog niet echt verdiepte. Nu twee weken later, help ik zelf mensen op weg. En ben ik o zo dankbaar voor de zegeningen van alle moderne communicatie waarmee ik mijn sociale leven op peil kan houden en aan het werk kan blijven voor mijn klanten. Online kunnen we mensen ontmoeten alsof we bij elkaar op de koffie zitten. Alleen de warme, lijfelijke knuffels ontbreken. En dat is lastig als je aan de andere kant iemand hebt zitten die diep in tranen is.
Omdenken
Voor mijn klanten hebben de maatregelen soms grote gevolgen. Deze week sprak ik een hele verdrietige klant, een aanstaand bruidspaar. Een heel jaar hadden we samen toegewerkt naar hun bruiloft. Alles stond klaar om er een onvergetelijke dag van te maken. De datum had speciale betekenis. En nu kon het allemaal niet doorgaan. Het verdriet was groot. Ik heb een tijdje met hen zitten praten en met hen meegedacht. Aan het eind van het gesprek zei mijn klant dat het gesprek haar goed had gedaan en dat ze wat lucht voelde ontstaan. Wat ben ik dankbaar dat ik als ritueelbegeleider op zo’n moment mijn klanten kan bijstaan en helpen om te gaan omdenken.
Zelf heb ik er nog niet mee te maken gehad. Maar verbijsterd lees ik de berichten over mensen die moederziel alleen afscheid moeten nemen van het leven, die geen afscheid kunnen nemen van een dierbare. Lees ik over uitvaarten waarbij maar een beperkt aantal mensen aanwezig mag zijn waardoor er nabestaanden moeilijke keuzes moeten maken en waardoor er een groep mensen is die niet fysiek afscheid kan nemen.
Onder normale omstandigheden kom ik als ritueelbegeleider ook dit soort situaties tegen. Wat ik dan doe is met mensen meedenken en zoeken naar mogelijkheden om het familielid, de vriend of vriendin, de broer of zus toch bij het afscheid te betrekken. En zo gaan mijn gedachten nu ook die kant uit. Hoe kun je mensen op afstand betrekken bij een afscheid? En ik ontdek, mede dankzij tips van collega’s, steeds meer mogelijkheden om in deze situaties toch een betekenisvol afscheid te kunnen organiseren, waarbij niet aanwezige nabestaanden op afstand het afscheid meebeleven.
Meevieren op afstand
Waar denk ik dan aan? Aan vieringen met behulp van Zoom of andere interactieve media, waarbij iedereen die je anders uitgenodigd zou hebben in kan loggen. Hiermee kunnen we iedereen actief betrekken bij de viering. Weet je dat je zelfs samen kunt zingen of muziek maken via Zoom? Deze week kreeg ik al een voorbeeld toegestuurd.
Dan denk ik aan een dienst met video-opname waarbij we een ritueel uitvoeren, dat latere kijkers zelf kunnen uitvoeren.
Dan zoek ik naar rituelen die je ook met elkaar kunt uitvoeren zonder dat je aanwezig bent, waarin je verbonden kunt zijn en verbondenheid kunt ervaren. Bijvoorbeeld op hetzelfde tijdstip een kaarsje branden, een herinnering via een speciale chat tijdens de viering toesturen. Afspraken met een bloemist, waarbij iedereen een bloem kan bestellen waarmee één herinneringsboeket wordt samengesteld dat op de dag van de uitvaart bij de overledene staat. Het maken van een video door een rouwvideograaf of een fotoreportage die je op een later tijdstip samen gaat bekijken. Het maken van een herinneringsboek waarvoor iedereen een bijdrage kan toesturen. Een klein intiem ritueel op de dag van de uitvaart en een mooie herdenkingsdienst als vieringen met meer dan 30 personen weer zijn toegestaan.
En zo zijn er denk ik heel veel manieren om samen op afstand een afscheid te vieren. Een afscheid dat in zo’n geval ook hartverwarmend kan zijn, dat kan inspireren en troosten. Het belangrijkste wat je daarvoor nodig hebt is te gaan omdenken. Anders denken, out of the box.
Wij ritueelbegeleiders zijn dat gewend. Wij zijn opgeleid om out of the box te denken, creatief naar mogelijkheden te zoeken.
Wil je meer informatie? Kijk op de site van de Landelijke Beroepsvereniging Ritueelbegeleiders of kijk op mijn eigen website. Deze laatste is niet aangepast aan het coronavirus. Maar alles wat daar staat geschreven, geldt ook voor mijn dienstverlening in Coronatijd.
Ik wens jullie goede gezondheid en kracht en moed als je in welke zin dan ook getroffen bent door het coronavirus.